Jeanne als religieuze en stichteres van de Orde van de Visitatie (1610-1641)

Annecy, 6 juni 1610: Vier vrouwen, onder leiding van Jeanne Franziska van Chantal, knielen voor bisschop Franciscus van Sales en ontvangen zijn zegen voor hun nieuwe reis, het leven als “Zusters van de Visitatie van Maria”. Het idee hiervoor is ontstaan uit de gesprekken tussen Franciscus van Sales en Jeanne de Chantal. Ze willen een gemeenschap van vrouwen creëren die God niet alleen dienen door gebed en aanbidding, maar ook door zieken en behoeftigen te helpen. Het Bijbelse model is de “Visitatie”, d.w.z. de ontmoeting van de zwangere vrouwen Maria en Elisabet (Lucas 1:39-56). In deze ontmoeting ontstaat het Magnificat, de lof van de grootheid van God: “Mijn ziel prijst de grootheid des Heren” (Lc 1,46). Een ander Bijbels model zijn de twee broers en zussen uit Bethanië, Martha en Maria (Lucas 10:38-42). De een dient Jezus door voor hem te zorgen, de ander door aan zijn voeten te gaan zitten en naar zijn woorden te luisteren. Zusters van de Visitatie moeten beide verenigen: naastenliefde en liefde voor God, actie en contemplatie, gebed en naastenliefde. In een missieverklaring die de zusters van de Visitatie van Maria van vandaag aan zichzelf hebben gegeven, luidt dit doel als volgt: “Wij zusters van de Visitatie van Maria leven een spiritualiteit van ontmoeting die geworteld is in de Bijbelse ontmoeting van Maria en Elizabeth. We willen een antwoord geven op het gebrek aan relaties, sprakeloosheid en eenzaamheid van onze tijd. We leven dit vooral vanuit de ontmoeting met God, ons centrum en onze bron. We leven dit in de ontmoeting met medezusters, medewerkers, medemensen, kerk en de wereld naar het voorbeeld van onze oprichters Franciscus van Sales en Jeanne deChantal.”

Tot de dood van Franciscus van Sales werden dertien kloosters gesticht, en toen Jeanne de Chantal in 1641 stierf, waren dat er al zevenentachtig. Tot op de dag van vandaag wonen Visitatiezusters in ongeveer honderdvijftig kloosters over de hele wereld. Om pauselijke erkenning te krijgen, moesten de twee oprichters hun oorspronkelijke idee echter gedeeltelijk aanpassen, zich houden aan de regels van slotzusters en zo prioriteit geven aan contemplatie in hun dagelijks leven. Franciscus van Sales troost zijn zusters. Als ze niet meer naar de mensen toe mogen, moeten ze de deuren van de kloosters wijd openzetten, zodat de mensen naar hen toe komen en bij hen rust vinden. Franciscus van Sales kan dan ook met recht omschreven worden als de grondlegger van dat pastorale aanbod dat we tegenwoordig ‘een eigentijds klooster’ noemen.

De Zusters van de Visitatie van Maria hebben een bijzondere invloed op de vroomheidsgeschiedenis van de Katholieke Kerk door de verering van het Heilig Hart. De heilige Margaretha Maria Alacoque (1647-1690), die een belangrijke bijdrage leverde aan de verspreiding van de devotie tot het Heilig Hart, was een Visitatiezuster. In het doorboorde Hart van Jezus maakt Franciscus van Sales de oneindige liefde duidelijk die God aan mensen wil tonen. De wereldwijde verspreiding van het Heilig Hart-feest of de Heilig Hart-vrijdagen zou niet denkbaar zijn zonder salesiaanse spiritualiteit en maakt ook de juiste manier van deze verering duidelijk. In de verering van het Heilig Hart van Jezus moet Gods liefde en barmhartigheid voor mensen worden ervaren; als het dat niet doet, wordt het verkeerd beoefend. Franciscus van Sales schrijft: “Het hart van God is zo overvloedig rijk aan liefde, het goede in hem is zo oneindig dat iedereen het kan bezitten zonder dat iemand daardoor minder heeft… De zon schijnt haar licht op een roos en een miljard andere bloemen, niet anders, alsof ze alleen op die ene roos schijnt. En God stort Zijn liefde niet minder uit over één ziel – ook al houdt Hij van een groot aantal andere – dan wanneer Hij alleen van die ene ziel hield. De kracht van zijn liefde doet niet af aan de veelheid van stralen die zij uitzendt, maar zijn liefde blijft altijd vol van haar onmetelijkheid” (Theotimus X:14).

Antoine deSaint-Exupery (1900-1944) zal enkele eeuwen later in zijn boek “De Kleine Prins” schrijven: “De tijd die je verloren hebt voor je roos, die maakt je roos zo belangrijk”. Dit is precies wat  Franciscus van Sales ons wil laten ervaren met zijntoewijdingaan het Heilig Hart van Jezus.

 

 

 

In 1610 stichtte Franciscus van Sales, samen met Jeanne de Chantal, de Congregatie van de Zusters van de Visitatie van Maria (detail uit de glas-in-loodramen van de basiliek van Annecy, Frankrijk, door Charles Plessard).